afb. M. Bolsius
In 2010 werd een paar schoenen gevonden in de beerput van een huis aan de Weversplaats in ’s-Hertogenbosch. De schoenen komen uit de eerste helft van de 16de eeuw. Het was een heel algemeen type schoen voor die tijd. Bij beide schoenen is het bovenleer op de voorvoet in tweeën gesneden, waarschijnlijk omdat de schoen teveel knelde. Dit zou er op kunnen wijzen dat het om tweedehands schoenen gaat, die zijn aangepast aan de vorm van de voet van de tweede drager. De beerput waarin de schoenen zijn gevonden heeft twee stortkokers. Dit zou kunnen betekenen dat meer gezinnen van de put gebruik maakten. De vondsten uit deze laag komen voor het grootste deel uit de periode 1500-1550. Er zijn aanwijzingen gevonden voor zowel ambachtelijke activiteiten als voor een bovengemiddeld welgesteld huishouden. De ambachtelijke activiteiten betreffen een schoenmaker (een schoenleest en leerafsnijdsels), een maker van kledingaccessoires (grondstoffen en mislukte exemplaren) en een ploter (die schapenhuiden van wol ontdoet). De vondsten die wijzen op een hogere status zijn onder meer een spiegeltje met een houten lijst, een tinnen maat, twee aardewerk lavabo’s, een tinnen wijwatervaatje en resten van lange peper en granaatappel. Als we deze andere vondsten zien ligt het niet meteen voor de hand om de schoenen als tweedehands te bestempelen.
Blijvende vragenHoewel tweedehands schoenen dus op grote schaal in de stad rondgingen is het lastig deze in het archeologisch materiaal te herkennen. Er blijven dan ook nog veel vragen open. Hoe snel werden schoenen als tweedehands verkocht? Was dat al bij de eerste slijtageplekken of als de schoen al een keer hersteld was? Waren het alleen rijke mensen die versleten schoenen van de hand deden of gebeurde dat ook bij de middenklasse (ambachtslieden). Waren het alleen de schoenlappers die tweedehands schoenen opkochten, herstelden en verkochten? En wie kochten deze schoenen dan? De allerarmsten kregen ze via het Geefhuis, maar er moet een grote net iets minder arme groep zijn geweest die tweedehands schoenen kocht. |
Ronald van Genabeek, Eddie Nijhof en Frederike Schipper, Stad op de schop (2019) 342, 723
O. Goubitz, 'De ledervondsten' in: Van Bos tot Stad (1983) 274-283